Brusselse begrafplaatsen, heuse openluchtmusea
De Brusselse overheidsinstanties, met name de eerste schepen Alain Courtois en schepen van Stedenbouw en Erfgoed Geoffroy Coomans de Brachène, willen de opmerkelijke begraafplaatsen van Laken en van Brussel opnieuw op de kaart met toeristische trekpleisters van Brussel zetten. Daarnaast willen ze ervoor zorgen dat zowel Brusselaars als toeristen hun weg vinden naar dit uitzonderlijke (begraafplaats) patrimonium. Om die redenen pakt de stad Brussel uit met diverse nieuwigheden.
“De Brusselse begraafplaatsen zijn voor het brede publiek nog steeds miskende groene oorden. Onze tuinmannen zetten zich dag na dag in voor het onderhoud van deze oasen van rust en bezinning. Ik wil dan ook mijn erkentelijkheid uitdrukken aan de grafdelvers die een moeizame en cruciale taak uitvoeren. Zij die onlosmakelijk geassocieerd worden met de dood wil ik bij deze een welverdiende pluim geven” verzekert Khalid ZIAN, schepen bevoegd voor Groene Ruimten.

Een kijkje achter het hek van het kerkhof met Ernest
Drie nieuwe brochures boordevol historische weetjes, anekdotes en visuals bieden een handige leidraad bij een ongegidst erfgoedbezoek aan respectievelijk het kerkhof van Laken, de grafgalerijen van het kerkhof van Laken en de begraafplaats van Brussel.
Ze omvatten een informatief parcours - onder begeleiding van onze gids en mascotte Ernest, die in alle campagnevisuals opduikt - en achtergrondinformatie over een aantal opmerkelijke monumenten en individuen die hun stempel hebben gedrukt op de geschiedenis van Brussel.
Om de bezoekers zo goed mogelijk wegwijs te maken beschikt elke begraafplaats voortaan ook over
haar eigen bewaker. Verder werd een kerkhofbeheerder aangesteld die samen met de directie instaat
voor het beheer van alle begraafplaatsen en de projecten die ermee samengaan. Tot slot zorgde de ASCE
(Association of Significant Cemeteries in Europe) ervoor dat de begraafplaatsen van Brussel en van Laken nu
ook op de kaart met Opmerkelijke begraafplaatsen van Europa prijken.

Volledig gerestaureerde grafgalerijen en twee buitengewone begraafplaatsen
Om de grafgalerijen weer helemaal tot hun recht te doen komen, besloten Alain Courtois en Geoffroy
Coomans de Brachène hun schouders te zetten onder de grootscheepse renovatie van die erfgoedparel.

Historiek
De bouw van de grafgalerijen van het kerkhof van Laken vond plaats tussen 1876 en 1935. Het oudste gedeelte werd opgetrokken in neoklassieke stijl, terwijl de recentere galerijen in art-decostijl zijn gebouwd. Tezamen bestaan ze uit 4.061 individuele niches en een reeks grafkelders in verschillende afmetingen die voorbehouden waren voor enkele vooraanstaande Brusselse bourgeoisfamilies (Bockstael, Poelaert, Van Volxem, Vaxelaire, ...).


De ondergrondse niches staan in verbinding met bovengrondse grafmonumenten in diverse afmetingen en uitvoeringen. Het oude gedeelte van de galerijen en hun bijbehorende bovengrondse monumenten werden in 1997 als monument geklasseerd. De galerijen bevinden zich volledig ondergronds, en precies daarom zijn ze zo uniek.
Door waterinsijpeling verkeert het monument echter in zeer slechte staat. De stabiliteit van de betonnen structuur is aangetast en de beeldhouwwerken en grafzerken liepen onherroepelijke schade op. Aangezien de ondergrondse constructie voorrang kreeg op de bovengrondse monumenten, werd in samenspraak met de Directie Monumenten en Landschappen beslist om de standaardgrafmonumenten van de Stad Brussel te demonteren en te zorgen voor een aangepast waterdichtheidssysteem met een zo lang mogelijke levensduur. Vervolgens werden 269 graftombes gedemonteerd en ter plaatse gerestaureerd. De oude gewelven in ongewapend beton, die zich door de waterinsijpeling in een slechte staat bevonden, werden bevestigd aan een nieuwe betonnen structuur.
De aanpak van de restauratiewerken in de galerijen werd afgestemd op de ligging binnen of buiten de beschermde zone. Daarnaast werden talrijke onderaardse gedenkstenen gedemonteerd om de onderliggende structuur te restaureren met het oog op langetermijnbehoud. In de geklasseerde zone werden de demontagewerken tot een minimum beperkt.
De renovatie nam vier jaar in beslag (2013 - 2017) en heeft bij benadering 5,5 miljoen euro gekost.

Betrokken partijen
Opdrachtgever: Stad Brussel
Subsidies: 80 % Directie Monumenten en Landschappen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Financiering: Beliris, 1.624.966,12 euro
Studiebureau, raadgever: ORIGIN Architecture & Engineering
Initieel budget: 4.240.305 euro incl. btw (prognose einde van de werken: 5.307.855 euro incl. btw, dus een meerkost van 25,18 %)
De galerijen van de buitengewone begraafplaats van Laken. Dit is de oudste begraafplaats van het Brusselse Gewest en het laatste parochiekerkhof dat werd aangelegd rond een kerk, wat aansluit bij de oude christelijke traditie om de doden in de buurt van de levenden begraven. De eerste koningin van België, Louise-Marie d’Orléans, die overleed in 1850, had het kerkhof van Laken gekozen als laatste rustplaats. Vooraanstaande families en notabelen wilden het koninklijke voorbeeld volgen en daardoor raakte de uitbreiding van de begraafplaats in een stroomversnelling. Ze lieten hun grafmonumenten bouwen door de grootste architecten en beeldhouders van die tijd.
De begraafplaats van Brussel, op het grondgebied van de gemeente Evere, heeft een oppervlakte van 38 hectare en is daarmee de grootste van het Brusselse Gewest. Ze werd op 15 augustus 1877 ingehuldigd door toenmalig burgemeester van Brussel Jules Anspach en doet nog steeds dienst. Ze fungeert als ‘groene long’ in een sterk verstedelijkte wijk, waar mensen terecht kunnen voor bezinning en gebed. Daarnaast vormt ze een trekpleister voor toeristen, wandelaars, buurtbewoners, scholen, geschiedkundigen en andere onderzoekers met belangstelling voor de mensen die er begraven liggen, voor de geschiedenis van het land of voor grafkunst in het algemeen.

Optimale toegankelijkheid
Het kerkhof van Laken, dat bekendstaat als het Brusselse Père Lachaise, beschikt net als de begraafplaats van Brussel over een elektrisch wagentje. Zo kunnen ook personen met beperkte mobiliteit het hele terrein bezoeken. Ook gezinnen met kleine kinderen kunnen gebruikmaken van de wagentjes.
De stad Brussel heeft ook de bewegwijzering bij de toegang tot de begraafplaatsen een grondige
opknapbeurt gegeven. Dat vergroot de visuele coherentie en maakt duidelijk dat de plaats eigendom is van de stad.
Openingstijden: 
· voortaan alle dagen van de week open
· alle dagen van het jaar behalve op 25 december en 1 januari
· van 8.30 tot 16.30 uur (laatste toegang om 16.00 uur)

Met Allerheiligen:
· uitzonderlijk open van 8.00 tot 18.00 uur (laatste toegang om 17.30 uur)
· de gemeentebesturen organiseren de officiële Allerheiligenceremonie en de vzw Laeken Découverte biedt tal van rondleidingen aan. Een volledig overzicht van de rondleidingen is beschikbaar op de website van Laeken Découverte.
Sinds kort beschikken de Brusselse begraafplaatsen ook over een eigen Facebookpagina. Naast een heleboel praktische info, nieuwtjes en evenementen bevat ze foto’s van de mooiste en indrukwekkendste grafmonumenten: www.facebook.com/CimetieresBXLBegraafplaatsen

Tot slot zette de stad Brussel een aantal evenementen en rondleidingen op touw samen met Laeken Découverte en Epitaaf, en werkt ze samen met het departement Openbaar Onderwijs om leerkrachten kennis en bewustmaking te bieden over het funeraire patrimonium en de symboliek van de begraafplaatsen.

En er staat nog meer op stapel ...
De fototentoonstelling ‘Alive! Een andere kijk op de begraafplaats’ zoomt in op het werk van drie studenten van de Ecole de Photographie Agnès Varda en is te bezichtigen in de Sint-Gorikshallen in januari en februari 2018. Doel is om de culturele en historische rijkdom van onze begraafplaatsen op een aantrekkelijke, symbolische en poëtische manier in de verf te zetten.
· Naast de brochures over de begraafplaatsen van Brussel en Laken, en de grafgalerijen van Laken, brengt de Stad Brussel in 2018 een vierde brochure uit speciaal voor het jongste publiek, met daarin een leuk en leerrijk ontdekkingsparcours op maat van kinderen.
· Vanaf 2018 kunnen bezoekers zich ook laten rondleiden op de begraafplaatsen van Brussel en Laken met behulp een nieuwe audiogids die een schat aan historische en culturele weetjes over deze uitzonderlijke erfgoedplekken bevat.
· Tot slot wil de stad Brussel een project opzetten rond de herbestemming en verkoop van al te oude grafkelders.

Meer informatie:
Kabinet van eerste schepen Alain Courtois:
Pierre-Benoît Sepulchre – 0478339915
Kabinet van schepen van Stedenbouw en Erfgoed Geoffroy Coomans de Brachène: Aline Glaudot – 0499318527
Kabinet van schepen van Groene Ruimten Khalid Zian:
Dhoha Smida – 022794815